آیا طبق قاعده، امام زمانعلیهالسلام ازدواج کرده است؟
پرسش : آیا طبق قاعده، امام زمانعلیهالسلام ازدواج کرده است؟
پاسخ : مطابق نظریه «خفاى شخص»، باید ملتزم به عدم ازدواج شد؛ زیرا طبق این نظریه او از همه افراد مخفى است، وازدواج احتیاج به ارتباط با مردم دارد واین به نوبه خود با حکمت وفلسفه غیبت سازگارى ندارد. ومطابق نظریه «خفاى عنوان»، مىتوان ملتزم به ازدواج حضرت شد، خصوصاً آنکه مطابق با سنّت اسلامى است. آنچه به نظر مىرسد ترجیح قول اول است، به جهت:
1 - روایات بسیار بر خفاى شخص.
{پاورقی . کمال الدین، ص 370 ؛ بحارالأنوار، ج 52، ص 151 و ج 51، ص 32. پاورقی}
2 - گر چه در روایت عَمْرى اشاره شده که مردم حضرت را در موسم حج مىبینند ولى نمىشناسند، امّا این روایت از امام نقل نشده ونیز اختصاص به موسم حج دارد.
{پاورقی . کمال الدین، ص 440. پاورقی}
3 - قرار است که حضرت در غیبت تام به سر برد.
4 - اگر ازدواج صورت گرفته بود باید در یک مورد هم که شده سفرا ووکلاى ناحیه مقدّسه به آن اشاره مىکردند.
5 - مسعودى از على بن ابىحمزه نقل کرده که فرمود: ما به امام رضا (ع) عرض کردیم: براى ما روایت شده که امام از دنیا نمىرود تا آنکه نسل خود را ببیند؟ امام رضا (ع) به او فرمود: «آیا در خصوص این حدیث براى شما روایت نشده: «إلّا القآئم»؛ به جز قائم.
{پاورقی . اثبات الوصیة، ص 201. پاورقی}
آیا قول به عدم ازدواج حضرت با سنّت محمدىصلى الله وعلیه وآله منافات دارد؟
پرسش : آیا قول به عدم ازدواج حضرت با سنّت محمدىصلى الله وعلیه وآله منافات دارد؟
پاسخ : در مورد سؤال فوق گر چه مطابق روایات نبوى نکاح از سنّت پیامبر (ص) شمرده شده است، ولى گاهى مصلحت أهمّ که همان غیبت واستتار تامّ حضرت از عموم مردم است اقتضا دارد که امر ازدواج تحقّق پیدا نکند. مىدانیم که در مورد تزاحم ملاکات، همیشه ملاک اهمّ بر ملاک مهمّ پیشى مىگیرد. خصوصاً آنکه روایاتى وجود دارد که مفاد آن این است که در آخرالزمان در صورت امکان، عزوبت وزن نگرفتن ترجیح دارد.
در صورت قول به عدم ازدواج، به روایت مفضّل بن عمر چگونه پاسخ مىدهید؟
پرسش : در صورت قول به عدم ازدواج، به روایت
مفضّل بن عمر چگونه پاسخ مىدهید؟
پاسخ : کسانى که قائل به ازدواج حضرتند به روایت مفضل بن عمر تمسّک کردهاند. او از امام صادق (ع) روایت کرده که فرمود: «...از مکان او هیچ یک از اولاد وغیر اولادش اطلاع نمىیابد مگر مولایى که متولّى امر اوست».
{پاورقی . الغیبة، طوسى، ص 102. پاورقی}
پاسخ:
1 - این روایت را به همین مضمون نعمانى در کتاب «الغیبة» نقل کرده ولى به جاى کلمه «ولد» کلمه «ولى» آورده است، به این شکل: «ولایطّلع على موضعه أحد من ولىّ ولا غیره»؛ «وبر موضع او کسى از ولى وغیر ولى اطلاع نمىیابد.»
{پاورقی . الغیبة، نعمانى، ص 17. پاورقی}
2 - در روایت نیامده که الأن امام زمان داراى همسر وفرزند است، ولذا از این جهت اجمال دارد، ممکن است که مراد فرزندانى باشند که در آستانه ظهور یا بعد از آن به دنیا مىآیند.
3 - ممکن است که این گونه تعبیر از باب مبالغه در خفاى شخص باشد، یعنى حتى در صورتى که حضرت فرزند مىداشت کسى از جایگاه او اطّلاع نداشت.
آیا روایت احمد بن محمّد بن یحیى انبارى بر ازدواج امام زمانعلیهالسلام دلالت دارد؟
پرسش : آیا روایت احمد بن محمّد بن یحیى انبارى بر ازدواج امام زمانعلیهالسلام دلالت دارد؟
پاسخ : برخى براى اثبات ازدواج واولاد حضرت ومکان دائمى او به روایت احمد بن محمد بن یحیى انبارى استدلال کردهاند. در این روایت که مفصّل است اشاره به پنج شهر شده که محل اقامت فرزندان ونسل امام زمان (ع) است.
{پاورقی . بحارالأنوار، ج 53، ص 221-213. پاورقی}
روایت انبارى را عده زیادى تضعیف نموده وبه صورت جزم ردّ کردهاند، از آن جمله مىتوان به این افراد اشاره کرد:
1. آقا بزرگ تهرانى.
{پاورقی . الذریعة، ج 5، ص 108ù107 در حاشیه. پاورقی}
2. سید نعمت اللَّه جزایرى.
{پاورقی . الأنوار النعمانیّه، ج 2، ص 65ù64. پاورقی}
3. شیخ محمّد تقى شوشترى.
{پاورقی . الأخبار الدخیلة، ج 1، ص 152-146. پاورقی}
شیخ آقا بزرگ تهرانى مىگوید: «این حکایت تنها از طریق وجادت به دست ما رسیده وما حکایت کننده قصّه را نمىشناسیم جز آنکه او مرد محترمى در آن مجلس بوده است. سند ومتن آن مشتمل بر تناقضات وامور عجیب وغریب است که مىتوان آنها را انکار نمود... وغرض علما در نقل این حکایات مجرد انس گرفتن به یاد حبیب وذکر دیار وشنیدن آثار اوست...».
{پاورقی . الذریعة، ج 5، ص 108. پاورقی}
آیا قصه جزیره خضرا دلالت بر ازدواج حضرت دارد؟
پرسش : آیا قصه جزیره خضرا دلالت بر ازدواج حضرت دارد؟
پاسخ : مرحوم مجلسى در «بحارالأنوار» از على بن فاضل روایتى مفصّل نقل کرده ودر آن اشاره به جزیرهاى دارد که نسل حضرت در آن زندگى مىکنند.
پاسخ:
1 - از عبارت مجلسى استفاده مىشود که روایت اعتبار چندانى نزد او نداشته است. او مىگوید: «چون در کتابهاى معتبر به این حدیث دست نیافتم آن را در فصلى جداگانه آوردم».
{پاورقی . بحارالأنوار، ج 52، ص 159. پاورقی}
2 - شیخ آقا بزرگ تهرانى نیز این داستان را تخیلى برشمرده است.
{پاورقی . الذریعه، ج 5، ص 108. پاورقی}
3 - در متن تناقضاتى وجود دارد.
4 - سخنان بى اساس در آن مشاهده مىشود.
5 - در سند آن افرادى ناشناخته وجود دارد.
{پاورقی . ر.ک: دراسة فى علامات الظهور، جعفر مرتضى عاملى. پاورقی}
در برخى از روایات بر اهل وعیال حضرت اشاره شده،آیا این دلالت بر ازدواج دارد؟
پرسش : در برخى از روایات بر اهل وعیال حضرت اشاره شده،آیا این دلالت بر ازدواج دارد؟
پاسخ : محمّد بن مشهدى در مزار از امام صادق (ع) نقل کرده که فرمود: «گویا نزول قائم در مسجد سهله را با اهل وعیالش مشاهده مىکنم».
{پاورقی . نجمالثاقب، ص 225. پاورقی}
پاسخ:
1 - دعاها وروایات قابل جمع با اولاد حضرت هنگام ظهور یا بعد از آن است.
سید جعفر مرتضى عاملى مىگوید: «چه بسا مراد، اولاد حضرت بعد از ظهور باشد آن گونه که از سیاق کلام در اکثر روایات استفاده مىشود.
{پاورقی . دراسة فى علائم الظهور، ص 232. پاورقی}
2. تعبیر به آلبیت امام زمان (ع) که در برخى از ادعیه وارد شده با آباء واجداد آن حضرت نیز سازگارى دارد.
آیا کنیه «اباصالح» دلالت بر ازدواج حضرت دارد؟
پرسش : آیا کنیه «اباصالح» دلالت بر ازدواج حضرت دارد؟
پاسخ : برخى ممکن است براى اثبات ازدواج واولاددار بودن حضرت مهدى (ع) به کنیه «اباصالح» استدلال کنند یعنى پدر صالح، که این، دلالت بر وجود فرزندى به نام صالح براى حضرت دارد.
اولاً: ممکن است که تکنّى حضرت به این کنیه به جهت آن باشد که امام زمان (ع) پدر ومجرى اصلاح جامعه است، او تنها کسى است که به اذن واراده الهى جامعه بشرى را در سطح کره زمین اصلاح خواهد کرد. همان گونه که در روایتى پیامبر (ص) درباره خود على بن ابىطالب (ع) فرمود: «من وعلى دو پدر این امّتیم». ثانیاً: کلمه «اَب» در لغت عرب تنها به معناى پدر نیست بلکه به معناى «صاحب» نیز آمده است. «اباصالح» یعنى کسى که صُلحایى در اختیار دارد.
ثالثاً: ممکن است که این کنیه از آیه {وَلَقَدْ کَتَبْنا فِى الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّکْرِ أَنَّ الأَرْضَ یَرِثُها عِبادِىَ الصّالِحُونَ} گرفته شده باشد.
{پاورقی . سوره انبیاء، آیه 105. پاورقی}
دعاى ندبه
آیا دعاى ندبه نزد علما معتبر است؟
پرسش : آیا دعاى ندبه نزد علما معتبر است؟
پاسخ : روش عرف وعقلا در مسائل تاریخى، قبول هر خبرى است که در کتب تاریخى معتبر یا مشهور نقل شده باشد. ولى علماى اسلام در قبول اخبار وروایاتى که مربوط به احکام شرع ومعارف دینى است به این مقدار اکتفا نمىکنند، بلکه درصدد بحث وتحقیق برآمده ودر سند احادیث وعدالت ووثاقت راویان حدیث بررسى کامل مىکنند، ومادامى که اطمینان کامل ووثوق به احادیث پیدا نکنند به آن عمل نمىنمایند.
این دقت وتحقیق به جهت حصول اطمینان به صدور حدیث از معصوم در مورد تکالیف الزامى، اعم از وجوب وحرمت دو چندان مىشود، ولى در مورد مستحبات احتیاج مبرم به این گونه بررسى نیست. مورد ادعیه از این قسم است، زیرا به جهت استحباب قرائت آن احتیاج مبرمى به بررسى سندى ندارد، بلکه قرائت آن به رجا وامید مطلوبیّت کافى است، ومىتوان از قوت متن والفاظ ومضامین دعا پى به اعتبار آن برد؛ زیرا این مضامین درآیات وروایات معتبر نیز وارد شده است. خصوصاً آنکه مطابق اخبار «من بلغ» که دلالت بر تسامح در ادله سنن و مستحبات دارد، احتیاج چندانى به بررسى سند ادعیه مستحبّه نیست.